Edda

Vuurkaante van t book

de Edda (oet et Oold-Noors, meervoold Eddur) is nen naam den at kan duden op de oold-Noorse Dicht-Edda en de Verhaal-Edda, dee at beaide in Ieslaand wörden op eskrewen in et 13e joarhoonderd. Ze vormet de heuwdwellen van de kennis dee'w non hebt oawer Middeleewse Noorse mythologie en de tradisie van de skalds in Ieslaand. De euldere gedichten oet de Edda köant al völle eulder wean en moond op moond wean oawer edreagen vuur verskeaidene joarhoonderte, woerduur at ze de Vikingtied hebt met emaakt.

Woordherkomst

Der bestoat verskeaidene verhalen oawer de betekenis van et woord Edda. Enen doarvan is det et woord lik op et Oold-Noorske woord vuur "oawergrotmoo". Ne aandere verkloaring is det et woord of is eleaidt van óðr, wat "dichtkeunst" betekent. Ne doarde verkloaring is det et is of eleaidt van Oddi. In de tied at de Edda skrewen is, was det ne plaatse was woer at völle studeanten oonderwies kregen, woeroonder Snorri Sturluson. Wt Meest geleufweardige idee is det et is of eleidt van et Latien, as verkleainwoord "edo" (ik bedeanke [gedichten]). Dit zol ne noabootsing wean van et Oold-Ieslaandse "kredda" (biegeleuf), wat is of eleaidt van et Latiense "credo" (ik geleuwe). Et woord Edda zelf kan wal ne verbastering wean in et Proto-Germaans as nen tegenhanger van et oolde Sanskriet-woord Veda (letterlik "kennis").

Dicht-Edda

De Dicht-Edda, ook bekeand as de Sæmundar Edda of de Euldere Edda, is ne verzameling van Oold-Noorse gedichten van et Ieslaandse haandskrift Codex Regius ('et Keuningsbook'). Nöast de Verhaal-Edda (zeet hieronder) is de Dicht-Edda de belangriekste welle oawer Noorse Mythologie en Germaanse heeldenverhalen. Et eerste deel van et Keuningsbook hef gedichten oawer et opbouwen en ofbrekken van de Oold-Noorse mythologiese wearld en eankelverhalen oawer goden zo as Woden, Donar en Heemdal. De gedichten in et tweede deel verhaalt van heelden en heeldinnen zo as Sigurd den Drakenslachter, Brynhildr en Gunnar.

Et Keuningsbook wör in et 13de joarhoonderd dale skrewen, mer der is niks bekeand oawer woer as et ewest hef vuurdet et in 1643 terechte köm bie Brynjólfur Sveinsson, bisskop van Skálholt. Toendertied warren der bekeande versies van Snorri's Edda in Ieslaand, mer gelearden beweart det der doomoals nog ne Edda was, de Euldere Edda, met heaidense gedichten, dee as Sturluson vake anhaalt. Toen as et Keuningsbook ontdekt wör, leek dit woar te wean. Brynjólfur skreef et book too an Sæmundr den Gelearden, nen preester oet et 12de joarhoonderd. Ondaanks det disse gedachte duur de hudige gelearden wörd of ewezen, kom iej mangs nog wal den naam Sæmundar Edda tegen.

Bisskop Brynjólfur steurden et Keuningsbook as kado noar Keuning Frearik III van Deanemarken, vandoar den naam. Et hef hoonderden joaren in de Keuninklike Bookhalle van Kopenhagen eleagen, vuur at et in 1971 an Ieslaand wier edoan wör.

Verhaal-Edda

De Verhaal-Edda is een Ieslaands haandbook van dichtkeunst met völle mythologiese verhalen. Et steet ook bekeand as de Jungere Edda of Snorri zienen Edda (noar Snorri Sturluson, woervan as de gelearden meant at et den samensteller is). Et har as doel um Ieslaandse dichters en leazers oet te leggen wodöanig as ze kleane vernemstigheden van et alliteratieve gedicht mossen begriepen en vat mossen kriegen op de völle mythologiese verwiezings achter de völle kennings dee as in skaldiese dichtkeunst gebroekt wörden.

t Wör um en noabie 1220 eskrewen duur gelearde en geskiedkeundige Snorri Sturluson. Et besteet nog in zeuwen heuwdhaandskriften, dee as op wörden etekend tusken ongevear 1300 en 1600.

De Verhaal-Edda besteet oet een vuurwoord en dree ofzeunderlike beuke: de Gylfaginning, oawer et ontstoan en neergoan van de Goden; de Skáldskaparmál, ne tweesproak tusken Ægir, god van de zee en Bragi, god van de dichtkeunst; en de Háttatal, ne oetwoarking van dichtvörme dee as in Noorse Mythologie gebroekt wordt.

Oetgoande verbeending

• De Dicht-Edda in t Engels, ummezetting: Henry Adams Bellows, 1936
• De Verhaal-Edda in t Engels, ummezetting: Arthur Gilchrist Brodeur, 1916
• The Euldere Eddas en Jungere Eddas in t Engels, 1906 (ne duurzeukbere facsimile bie de Universiteat van Georgia Libraries; DjVu & PDF formaat)
  • Ummezetting in t Engels van de Euldere Eddas: Benjamin Thorpe
  • Ummezetting in t Engels van de Jungere Eddas: I. A. Blackwell
• Poetic Edda (in Oold-Noors) & Poetic Edda, ummezetting noar Engels: Henry Adams Bellows, 1936
• Snorra Edda (Verhaal-Edda in Oold-Noors) & Verhaal-Edda, Ummezetting noar t Engels: Arthur Gilchrist Brodeur, 1916