Nedersaksies A

Hier stoat woorden die of in 't Nedersaksisch mit A begunt oet 't Nedersaksisch woordenboek. De woorden bint underverdield op alfabetische volgorde van 't Nederlaandse woord.

Aardappel

[disse mal bewarken]

• Achterhooks: eerpel, eerdappel
• Drèents:
  
  • eerappel, eerpel, èerpel, erpel
  • eeteerpel, eter (die de mèensen atten; vergeliekt: varkenseerpel)
  • knoester (veur een dikke eerpel; Ni'jlusen)
  • varkenseerpel (veur een dikkere eerpel as de eeteerpel. Varkenseerpels koakten ze in een pot töt varkensvoer; Ni'jlusen)
• Grunnegs: tovvel, eerdappel (oetsproken as 'irrappol')
• Sallaands: eerappel, jappel
• Stellingwarfs: eerpel, eerappel
• Tweants:
  
  • tuffel
  • earpel
  • jappel (Vjens)

• Urkers: arepel
• Veluws:
  
  • eerpel, erepel
  • epel (Doorspiek, Nunspeet, Schaarpezeel, Uddel)
  • aerpel (Wezep, Epe, Une)
  • aepel (Une, Vaossen, Wenum Wiesel)
  • eerdappel (Emst, Lieren, Garder, Apeldoorne)
  • pieper
  • petätter (Epe)

• Oostfrais:
  
  • kartovvel (Platduutske skriefwies: Kartuwwel)
  • tovvel (Platduutske skriefwies: Tuwwel)

 Wikiweurdebook: eerpel - weurdebook, woordherkumste, variaanten

Bronnen / wellen:

Aardbei

[disse mal bewarken]

• Achterhooks: eerdbeze, eerdbaeze
• Drèents:
  
  • eerba(a)i
  • eerbei
  • eerbeze
  • èerdbai
  • erebeze
• Grunnegs:
  
  • eerdjebeern
  • eerdjebaai
  • eerdbaai
• Sallaands: eerbeeien, eerbeien
• Stellingwarfs: erebeie
• Tweants:
  
  • earbeaze (Riesns)
  • earberre (Eanskes)
• Urkers: arrebuie

• Veluws:
  
  • eer(d)bees, -beze, -baeze
  • eer(d)bieze (Nunspeet, Elburg, Doorspiek)
  • eerdbere (Elspeet)
  • eerdbei (Speuld, Garder, Apeldoorne, Lieren, Klarenbeek)
  • eerdbesie (Epe)
  • eerdbie (Apeldoorne)
  • erebees (Lunteren)
  • erebei (Bunsjoten)
  • aar(d)bei (Harderwiek, Elspeet, Niekark, Twelle, Harskamp)
  • aardbeie (Nunspeet, Une, Vaossen, Ugchelen, Loenen)
  • äärdbei (Uddel)
  • äärbeze (Wezep)
  • arebei (Niekark)

• Oostfrais:
  
  • eerbei/-beern (Platduutske skriefwies: Eerbeei/-beer)
  • ekbei/-beer (Platduutske skriefwies: Eckbeei/-beer)

Adem

[disse mal bewarken]

• Achterhooks: aosem, aodem
• Drèents: aom, aodem, aosem
• Grunnegs:
  
  • oamen
  • oadem
  • poest (daipe oadem, bv. bie swoare lichoamelke ienspannen)
  • locht/lucht (bv. ien zinnen as ik krieg gain ~)
• Sallaands: aosem, aodem
• Stellingwarfs: aosem, aodem
• Tweants:
  
  • oa(se)m
  • oa(de)m
  • loch
  • poes
  • puf

• Urkers: aosem
• Veluws:
  
  • aojem
  • aosem
  • aodem
  • adem
  • ädem (Attem)
  • ajem (Lunteren)
  • aom (Une, Oldebroek, Wezep, Apeldoorne)
  • naojem (Putten, Nunspeet e.u.)
  • lucht (Speuld)

Alcohol

[disse mal bewarken]

• Achterhooks: drank, alkohol, spraokwater
• Drèents:
  
  • draank
  • alcohol
  • knokeulie
  • kwast(e)
  • majem
  • sjammeloeke
  • spraokwater
• Grunnegs:
  
  • draank (bv. "Doe magst nait van dat spul, doar zit draank ien.")
  • aalkol (t pure spul, maisttieds broekt as t nait drinkboar is)

• Sallaands: draank, alkohol, spraokwater
• Stellingwarfs: draank, alkohol, spraokwaeter
• Tweants: draank, alkohol, spraokwater
• Urkers: drank, alkohol, spraakwaoter
• Veluws:
  
  • drank
  • alkohol
  • spraakwaoter, spraokwaoter (WVEL)
  • spraokwater, spraokwäter (OVEL)

Allemachtig

[disse mal bewarken]

• Achterhooks:
• Drèents:
  
  • ...en gien ende (verstarking achter een uutroep)
  • ...nog an toe (verstarking achter een uutroep)
  • alledonders, alle(n)drommels
  • barrebiester
  • blaksem, blaks, bliksem, bluksie (soms mit te/de d'rveur)
  • blikskater (ok blaksie-, blikse-, bliksie-)
  • blikstiender
  • blinde(r)
  • christenkerel, christenmèense, christenziele
  • duvels
  • harre, harregat, ok arre-, hurre-, -gatte, -bakkes, -jakkes, -jasses, -jezus, -knasses
  • herechristenezielen, herechristenejaantien-en-nog-wat
  • heri(n)k, herinkmèense
  • goddegod, gottegod
  • gomme(s), gommens, goms, gommeni(e)ke, gommeni(e)kkie(n)
  • krisjan, krisjankerel, krisjankobus
  • ma'k starven (as 't niet waor is)
  • mèensenki(e)nder(s)
  • mienziele
  • sallemander
  • satan
• Grunnegs:
  
  • kerel/kirrel lood!
  • mìns/mèns en kinder!
  • laive God!
  • mien God nog aan tou!
  • alemachteg!
  • Gott du liebe!

• Sallaands:
• Stellingwarfs:
  
  • blinde
  • gonte
  • heremientied
  • herikies mien frerikies
• Tweants:
  
  • bleksem!, blaksem!
  • blekskater!
  • allemachtig!
  • alderbastend, -bassens
  • goddooksemie(jan)(en-gin-eande)!, gaddooksemie!, getooksemie!
  • kearl en gin eande!
• Urkers:
• Veluws:
  
  • blakskaoter, blakkaoter
  • blikska(o)ters, blikslagers
  • blikstien
  • blender(s), blinder(s) (nog an toe)
  • blender, keizers
  • bliksem, blaksem
  • blikkennemmer
  • gomme(nikkes)
  • glupend, gloepend
  • heriken(meensen)
  • heremetied
  • meensenkienders
  • ma'k starven as t niet waor is
  • potdosie
  • verdeed, verdold, verduld
  • verdemand
  • allemachtig
  • allemendig, allementig, allemeugend
  • alderbarstends
  • aldergruweliks
  • alderjee
  • alderkriemliks
  • aldermorend

Appelmoes

[disse mal bewarken]

• Achterhooks: appelmotse, appelmoos
• Drèents: appelsmots, appelmoes
• Grunnegs: appelbrij, smots
• Sallaands:
  
  • appelpent (Gieteren, Gällemuun, Daeventer)
  • appelpint (Kampen)
• Stellingwarfs: appelsmotse
• Tweants: appelprötske (Eanske)

• Urkers: appelmoes (vroeger: appelepint)
• Veluws:
  
  • appelmoes*
  • kreus (Putten, Bunsjoten)
  • appelpent (Heerde)

• Oostfrais: appelmos*, appelmots*

Allochtoon

[disse mal bewarken]

• Achterhooks: vrömd volk, vrömde, butenlander
• Drèents: vrömde, boetenla(a)nder, butenla(a)nder
• Grunnegs:

• Sallaands: vremde, butenlaander
• Stellingwarfs: vremde, butenlaander
• Tweants:
• Urkers: vreemde, beutenlaander
• Veluws: vre(e)mde, butenlaander*

Autochtoon

[disse mal bewarken]

• Achterhooks: good volk
• Drèents: hierlaander
• Grunnegs:
  
  • inlaander
  • binnender
  • aine van hier((zo)ot)

• Sallaands:
• Stellingwarfs: inlaander
• Tweants:
• Urkers: inlaander, iene van ier
• Veluws: inlaander*, een/ene/iene van hier*

De taalwiezers en t woordenbook
Nedersaksiese taalwiezers Achterhooks - Drèents - Grunnegs - Oostfreisk - Sallaans - Stellingwarfs - Tweants - Urkers - Veluws achternamen - klankleer en spelling - plaatsnamen - skeeldwöarde - veurnamen - warkwoordsvörms - zinnen Nedersaksies woordenboek A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z