Haozenoeteboom

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Een haozenoeteboom
Een tak van de haozenoeteboom
Onriepe haozenoeten an de boom

De haozenoeteboom (Corylus avellana) is boomsoort die van oorsprong in Europa en West-Azië veurkomt. De haozenoeteboom beheurt tot de birkefemilie (Betulaceae) en kan tussen de drie en acht meter hoog worren.

An de haozenoeteboom zitten 's leintes de mannelijke en vrouwelijke bleuiwiezes ampart. De mannelijke bloemen zitten in katjes en bin 's zoemers al anwezig in de oksels van de blaojen. Ze bleuien eerst in jannewaori. De vrouwelijke bloemen zitten mit drie tot vier stuks in een klein knopjen bie mekaar. Tiejens de bleui bin alleen de rooie stielen mit de stempels te zien.

Een haozenoeteboom draagt meestentieds eerst naor tien jaor vruchten, mar der bestaon oek soorten dan al veul eerder vruchten dragen (bieveurbeeld naor een jaor of drie). De haozenoeteboom draagt 's zoemers en 's harests vruchten die in de periode van juli tot september riep worren. Disse vruchten staon bekend as haozenoeten.

De wetenschappelijke naam avellana komt van Italiaanse stad Avella en is ekeuzen deur Carolus Linnaeus uut 't boek van Leonhart Fuchs De historia stirpium commentarii insignes (1542), hierin stung de boom beschreven as "Avellana nux sylvestris" (wilde noet van Avella).

De noeten van de haozenoeteboom worren vaak verwaarkt in sukelaopreducten, bieveurbeeld: haozenoetepasta of pralines.

Der bin oek verschillende soorten dieren die haozenoeten eten, veurbeelden hiervan bin de marekolf die de noeten laot vallen en eekhoorns en muzen die der noeten veur de wienter verbaargen en vaak oek vergeten, dit betekent dat disse dieren in grote maote biedragen an 't anplanten van nieje haozenoetebomen.

Van 't hout van de haozenoeteboom worren vaak wandelstokken, bielen, schuppen en aar spul emaakt.

Nedersaksisch[bewark | bronkode bewarken]

  • Grönnegs: hoazel(der)boom
  • Tweants:
    • hazelnötte
    • hazeloar, -laar
  • Veluws:
    • haozeno(e)teboom
    • haozelnoet, hazenötte
    • haozelno(e)testruuk, hazelnöttenstruke, hazelneutenstruke
    • haozelaar, hazelaar, häzelaar
    • hazelaor (Loen)
    • äzeläär (Attem)
Wikimedia Commons Commons: Haozenoeteboom - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.