Europeesk handväst vöär streaktalen of minderheidstalen

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy

Et europeesk handväst vöär streaktalen of minderheidstalen of et europeesk handväst vöär streakspråken of minderheidsspråken (Engels: European Charter for Regional or Minority Languages) is en verdrag dat up 25 juni 1992 döär et Komitee van Ministers van de Råd van Europa vastesteld wördden en up 1 määrt 1998 in warking is etreaden. Et dool van et handväst is an de eyne kante de beskarming en bevordering van streaktalen en minderheidstalen as bedreigd underdeyl van et europeesk kultureel arvgood en an de andere kante spreakers van streaktalen of minderheidstalen de möägelikheid te beden disse talen in souwel et oapenbåre as persoonlike leaven te gebrüken.

Erkenning van streaktalen in Neaderland[bewark | bronkode bewarken]

In 1996 hevt de neaderlandske oaverheid et neadersassisk upegeaven under deyl II van et handväst. Ouk binnnen et jiddisj en romani as neet-territoriale talen erkend. Et freesk wördden erkend volgens deyl III, wårdöär et byvöärbeald in oaverheidsgeskrivten gebrüked wörden mag. Et limbörgsk wördden in 1997 asnoch erkend as streaktaal.

En versöök üm et seywsk erkend te krygen as neaderlands veerde streaktaal hevt minister van Binnenlandske Saken Johan Remkes in 2004 afeweasen, ümdat et seywsk historisk eseen en dialekt van et neaderlandsk is.[1] Et neadersassisk hevt dårinteagen, undanks groute invlöden up en van et hollandsk/neaderlandsk, syn eigen untstånsgeskydenisse.

Hougere erkenning van et neadersassisk[bewark | bronkode bewarken]

De Streektaal-Organisatie in het Nedersaksisch Taalgebied (SONT) hevt in september 2006 namens de provinsys mid neadersassisktalige inwunners en petity by de landelike oaverheid ineleaverd üm deyl III van et handväst ouk up et neadersassisk van topassinge te maken.

Et tydskrivt Onze Taal skreyv in september 2007 dat ståtssekretaris van Binnenlandske Saken Ank Bijleveld espröäken hevt mid de grönningske edeputeerde Hans Gerritsen. Üüt et gesprek bleyk dat et neadersassisk kans makeden üm volgens deyl III van et handväst erkend te wörden. Mär et ministery van Binnenlandske Saken wolde dat disse provinsys eyrst en antal saken undersöchten. Der most üüteprakkeseerd wörden ho en hougere erkenning vöär et neadersassisk kun warken sunder dat de ryksoaverheid deran te passe kwam, en ho se de bürokraty kunden beparken.

In 2012 hevt de minister van Binnenlandske Saken Liesbeth Spies anegeaven dat et neadersassisk neet erkend solde wörden under deyl III van et handväst, üm readen dat et te düür solde wörden üm et under dit deyl erkend te krygen. De provinyes gavven an hyr geen genoggen mead te neamen en döär te blyven stryden.

Up 10 oktober 2018 underteykende de noordoustelike provinsys van Neaderland et 'konvenant neadersassisk', dat as anvülling deent up et europeesk handväst vöär streaktalen en minderheidstalen, de gedachte derachter is et bevorderen van et gebrüük van de taal. Et konvenant specificeert en antal saken wat düdeliker, mär der künnen geen bykummende rechten an untleynd wörden, wat inhöldt dat et noch altyd erkend is under deyl II van et europeesk handväst vöär streaktalen en minderheidstalen.

Underteykeningen en ratifikatys per land[bewark | bronkode bewarken]

De stand van de bekrachtiging en underteykening up 1 januari 2011 (bron:[2]). De sküünedrukkede namen binnen enkeld erkend under deyl II van et handväst.

Land Underteykening Ratifikaty Ingangsdatum Erkende talen
Albanie
Albanie
Albanie
       
Andorra
Andorra
Andorra
       
Armenie
Armenie
Armenie
11-05-2001 25-01-2002 01-05-2002 assyrisk, gryksk, kurdisk*, russisk
Azerbaidjan
Azerbaidjan
Azerbaidjan
21-12-2001      
Belgie
Belgie
Belgie
       
Bosnie en Hercegovina
Bosnie en Hercegovina
Bosnie en Hercegovina
07-09-2005 21-09-2010 01-01-2011 albaneesk, düütsk, hungaarks, italiaansk, jiddisj, ladino, macedonisk, montenegrynsk, poolsk, romani, rumäänsk, ruteensk, sloveensk, slowaaksk, tsjechisck, türksk, ukrainsk
Bulgarye
Bulgarye
Bulgarye
       
Cyprus
Cyprus
Cyprus
12-11-1992 26-08-2002 01-12-2002 armeensk, cypriotisk arabisk
Dänemarken
Dänemarken
Dänemarken
05-11-1992 08-09-2000 01-01-2001 düütsk
Düütskland
Düütskland
Düütskland
05-11-1992 16-09-1998 01-01-1999 däänsk, neadersassisk, neadersorbisk, noordfreesk, romani, saterfreesk, uppersorbisk
Estland
Estland
Estland
       
Finland
Finland
Finland
05-11-1992 09-11-1994 01-03-1998 romani, samisk, sweedsk
Frankryk
Frankryk
Frankryk
07-05-1999      
Georgie
Georgie
Georgie
       
Grykenland
Grykenland
Grykenland
       
Hungarye
Hungarye
Hungarye
05-11-1992 26-04-1995 01-03-1998 düütsk, kroatisk, rumäänsk, servisk, sloveensk, slowaaksk
Italie
Italie
Italie
27-06-2000      
Kroatie
Kroatie
Kroatie
05-11-1997 05-11-1997 01-03-1998 hungaarsk, italiaansk, ruteensk, servisk, slowaaksk, tsjechisk, ukrainsk
Letland
Letland
Letland
       
Liechtenstein
Liechtenstein
Liechtenstein
05-11-1992 18-11-1997 01-03-1998 geen te erkennen talen anweasig
Litauen
Litauen
Litauen
       
Luxembörg
Luxembörg
Luxembörg
05-11-1992 22-06-2005 01-10-2005 geen te erkennen talen anweasig
Malta
Malta
Malta
05-11-1992      
Moldavie
Moldavie
Moldavie
11-07-2002      
Monaco
Monaco
Monaco
       
Montenegro
Montenegro
Montenegro
22-03-2005 15-02-2006 06-06-2006 albaneesk, kroatisk, romani
Neaderland
Neaderland
Neaderland
05-11-1992 02-05-1996 01-03-1998 freesk, jiddisj, limbörgsk, neadersassisk, romani
Noordmacedonië
Noordmacedonië
Noordmacedonie
25-07-1996      
Noorweagen
Noorweagen
Noorweagen
05-11-1992 10-11-1993 01-03-1998 samisk
Oostenriek
Oostenriek
Oustenryk
05-11-1992 28-06-2001 01-10-2001 hungaarsk, kroatisk*, romani, sloveensk, slowaaksk, tsjechisk
Pole
Pole
Polen
12-05-2003 12-02-2009 01-06-2009 armeensk, düütsk, hebreywsk, jiddisj, karaitisk, kasjubisk, litausk, romani, russisk, ruteensk, slowaaksk, tataarsk, tsjechisk, ukrainsk, witrussisk
Portugal
Portugal
Portugal
       
Rumänie
Rumänie
Rumänie
17-07-1995 29-01-2008 01-05-2008 albaneesk, armeensk, bülgaarsk, düütsk, gryksk, hungaarsk, italiaansk, jiddisj, kroatisk, macedonisk, poolsk, romani, russisk, ruteensk, servisk, slowaaksk, tataarsk, tsjechisk, türksk, ukrainsk
Rusland
Rusland
Rusland
10-05-2001      
San Marino
San Marino
San Marino
       
Servie
Servie
Servie
22-03-2005 15-02-2006 01-06-2006 albaneesk, bosnisk, bülgaarsk, hungaarsk, kroatisk, romani, rumäänsk, ruteensk, slowaaksk, ukrainsk
Slovenie
Slovenie
Slovenie
03-07-1997 04-10-2000 01-01-2001 hungaarsk, italiaansk, romani
Slowakye
Slowakye
Slowakye
20-02-2001 05-09-2001 01-01-2002 bülgaarsk, düütsk, hungaarsk, kroatisk, poolsk, romani, ruteensk, tsjechisk, ukrainsk
Spanje
Spanje
Spanje
05-11-1992 09-04-2001 01-08-2001 baskisk, galicisk, katalaansk
Sweden
Sweden
Sweden
09-02-2000 09-02-2000 01-06-2000 finsk, jiddisj, romani, samisk, tornedalfinsk
Switserland
Switserland
Switserland
08-10-1993 23-12-1997 01-04-1998 italiaansk, retoromaansk
Tsjechie
Tsjechie
Tsjechie
09-11-2000 15-11-2006 01-03-2007 düütsk, poolsk, romani, slowaaksk
Türkye
Türkye
Türkye
       
Ukraine
Ukraine
Ukraine
02-05-1996 19-09-2005 01-01-2006 bülgaarsk, düütsk, gagauzisk, gryksk, hungaarsj, jiddisj, krimtataarsk, moldavisk, poolsk, rumäänsk, russisk, slowaaksk, witrussisk
Vereynigd Koaningryk
Vereynigd Koaningryk
Vereynigd Koaningryk
02-03-2000 27-03-2001 01-07-2001 kornisk, kymrisk (Welsh), manx-gaelisk, skotsk en Ulster-skotsk, skots-gaelisk, yrsk-gaelisk
Yrland
Yrland
Yrland
       
Ysland
Ysland
Ysland
07-05-1999      

Üütgånde verwysing[bewark | bronkode bewarken]

Referensys[bewark | bronkode bewarken]

  1. http://www.vandale.nl/nieuws/taalnieuws/72978
  2. Råd van Europa
Dit artikel is eskreaven in et westveluwsk, in de Nysassiske Skryvwyse.